Boliviaanse Cultuur: Hoja de Coca

12-08
------
Een van de nieuwe ervaringen die deze uitwisseling in Bolivia mij heeft opgeleverd, is het cultureel belang van de coca-plant. Al van bij het openingsritueel (door de Boliviaanse groep) werd het duidelijk. Het eerste geschenk dat de groep mocht ontvangen, was een "chuspa", een klein wollen zakje dat je rond je nek kunt hangen, en waar gedroogde coca-bladeren in worden meegedragen (ik gebruik het zakje op dit moment om mijn schaakstukken in op te bergen, maar soit).
De cocabladeren worden gekauwd; één per één steek je de cocabladeren in je mond. Iemand vertelde me dat dit best met de linkerhand gebeurt, om geluk af te smeken. De bladeren worden gekauwd tot een pasta, die achter de wang in een bolletje wordt opgeslagen. In de inca kunst worden de koningen daarom voorgesteld met één bolle wang, een teken dat ze coca aan het kauwen zijn.
Het kauwen van de bladeren worden gecombineerd met een klein beetje "leija", wat een steentje is waar een klein brokje van wordt afgebeten. Het bestaat onder verschillende namen (ilucta, llipta), en verschillende soorten (het kan een as zijn van bijvoorbeeld quinoa, het kan ongebluste kalk zijn, CaO) en in verschillende smaken (zout of met een zoete anijssmaak). Het heeft altijd wel hetzelfde chemische effect om de Ph te doen stijgen, en zo de werkzame stoffen (alkaloiden) uit de coca plant te activeren. Het verschil is duidelijk merkbaar: indien coca wordt gekauwd met een beetje leija bij, verdooft de wang waar de bol coca in wordt bewaard een beetje. Een gevoel alsof je net naar de tandarts bent geweest, en hij een verdovende spray heeft gebruikt.
Coca helpt duidelijk merkbaar tegen de vermoeidheid (eerder een langzaam effect als thee, dan de shot van koffie), en het stilt de honger (vergelijkbaar met een sigaret). Ik heb er nooit een gedrogeerd gevoel van gekregen zoals bij alcohol.
Internationaal gezien wordt het coca blad gezien als drugs, wat wil zeggen dat de blaadjes niet op het vliegtuig mogen worden meegenomen. Den Evo (Morales, president van Bolivia en vroeger cocaboer) is momemteel druk bezig om de connotatie tussen het kauwen van het coca-blad en drugs ongedaan te maken. "La coca no es la cocaïna". Net zoals er een uitzondering wordt gemaakt voor Coca-Cola, die uit de coca plant een smaakextract brouwt, dat evenwel niks van cocaïne bevat.